Kết tủa là gì? Cách nhận biết các chất kết tủa qua màu sắc của chúng

Bắt đầu làm quen với môn hóa học, có lẽ chúng ta không còn lạ gì với khái niệm chất kết tủa. Thông thường, nếu một phản ứng hóa học tạo chất kết tủa, người ta có thể nhận biết và phân biệt các chất dựa vào màu sắc của chất kết tủa tạo thành. Vậy làm thế nào để có thể nhận ra được các chất qua màu sắc chất tủa? Hãy cùng Shoplab đi tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

1. Thế nào là chất kết tủa? 

- Vậy kết tủa là gì? Kết tủa là quá trình mà một phản ứng hóa học được xảy ra trong dung dịch lỏng nhưng tạo thành một chất rắn sau phản ứng. Chất rắn này là các hạt trong dung dịch. Các chất này sẽ tồn tại ở dạng huyền phù nếu không chịu tác dụng của trọng lực để gắn kết các hạt với nhau. Còn nếu dùng phương pháp ly tâm để nến chặt chúng thì chất kết tủa có dạng “viên”.

Chất lỏng không kết tủa còn lại gọi là dịch nổi. Bột thu được sau phản ứng gọi là “bông”/ “tụ”. Khi chất rắn xuất hiện ở dạng sợi gọi là sự tái sinh.

- Chất kết tủa là các chất không tan trong dung dịch sau phản ứng.

Chất kết tủa là các chất không tan trong dung dịch sau phản ứng

2. Làm thế nào để nhận biết các chất kết tủa?

Vì chất kết tủa là các chất không tan trong dung dịch sau phản ứng nên chúng ta có thể dễ dàng nhận biết chúng. Có 2 cách thông dụng đó là:

• Thực hiện các phản ứng hóa học và quan sát, nếu chất tạo thành ở dạng không tan thì đó là chất kết tủa.
• Xem bảng tính tan của các ion kim loại, sẽ có kí hiệu sẵn những chất nào tạo kết tủa.

Bảng tính tan của các ion kim loại

3. Màu sắc của những chất kết tủa thường gặp

Chúng ta sẽ dễ dàng để nhận biết các chất nếu nắm vững được màu sắc của các chất kết tủa. Dưới đây là bảng danh sách các chất kết tủa hay gặp và màu sắc nhận diện của chúng. 

STT	Chất kết tủa	Màu sắc	STT	Chất kết tủa	Màu sắc
1	Al(OH)3	Keo trắng	15	CaCO3	Trắng
2	FeS	Màu đen	16	AgCl	Trắng
3	Fe(OH)2	Trắng xanh	17	AgBr	Vàng nhạt
4	Fe(OH)3	Màu đỏ	18	AgI	Màu vàng cam hay vàng đậm
5	FeCl2	Dung dịch màu lục nhạt	19	Ag3PO4	Màu vàng
6	FeCl3	Dung dịch màu vàng nâu	20	Ag2SO4	Trắng
7	Cu	Màu đỏ	21	MgCO3	Kết tủa trắng
8	Cu(NO3)2	Dung dịch xanh lam	22	CuS, FeS, Ag2S, PbS, HgS	Màu đen
9	CuCl2	Dung dịch màu xanh lá cây, tinh thể màu nâu	23	BaSO4	Trắng
10	Fe3O4 (rắn)	Màu nâu đen	24	BaCO3	Trắng
11	CuSO4	Tinh thể ngậm nước và dung dịch có màu xanh lam, tinh thể khan có màu trắng	25	Mg(OH)2	Trắng
12	Cu2O	Có màu đỏ gạch	26	PbI2	Vàng tươi
13	Cu(OH)2	Màu xanh lơ (xanh da trời)	27	C6H2Br3OH	Trắng ngà
14	CuO	Màu đen	28	Zn(OH)2	Keo trắng

4. Những chất kết tủa trắng thường gặp và đặc điểm nhận biết

Các chất kết tủa trong hóa học sẽ có nhiều màu sắc khác nhau, tuy nhiên màu trắng là màu phổ biến nhất. Vậy để phân biệt các kết tủa trắng với nhau thì chúng ta cần phải nắm được các đặc điểm, tính chất của chúng. 

Một số chất kết tủa trắng hay gặp trong các phản ứng hóa học đó là:

STT	Chất kết tủa	Đặc điểm
1	Al(OH)3 (Nhôm hydroxit/ hydragillite)	- là chất rắn, lưỡng tính, không tan trong nước - Nhôm hydroxit mới kết tinh sẽ mất đi khả năng hòa tan trong kiềm và axit khi để lâu trong nước - Ứng dụng trong sản xuất kim loại, thủy tinh gạch chịu lửa, xi măng trắng, dược phẩm,...
2	Zn(OH)2 (Hydroxit kẽm/ kẽm hydroxit)	- Là một bazơ, thể rắn màu trắng, không tan trong nước - Dung dịch bao gồm hydroxit và ion kẽm - Ứng dụng vào để hút máu trong băng y tế lớn sau phẫu thuật
3	AgCl (Bạc clorua)	- Hợp chất màu trắng, dẻo, nóng và sôi, không phân hủy - Ít tan trong nước, không tạo ra tinh thể ngậm nước - Phản ứng với hydrat, kiềm đặc amoni và không bị axit mạnh phân hủy -  Ứng dụng vào làm giấy, băng gạc, các sản phẩm làm lành vết thương, thuốc giải ngộ độc thủy ngân,...
4	Ag2SO4 (Bạc sunfat)	- Hợp chất màu trắng, bền, nhạy cảm với ánh sáng - Dung dịch được tạo bởi ion Ag và ion SO4 thông qua phản ứng giữa bazơ và muối hoặc giữa muối với muối - Độc tính rất cao, cần thận trọng khi tiếp xúc
5	MgCO3  (Magie cacbonat)	- Có khả năng ngậm nước và độc tính thấp - Là thành phần của chất phụ gia, và được ứng dụng vào sản xuất thuốc nhuận tràng  - Được đánh giá là có thể gây nên một số bệnh nguy hiểm cho
6	BaSO4 (Bari sunfat)	- Dung dịch không màu hoặc màu trắng - Là nguồn cung cấp Bari chủ yếu
7	BaCO3  (Bari cacbonat)	- Ứng dụng trong sản xuất vật liệu từ tính, điện tử, sơn, bột màu gốm sứ, thủy tinh, sơn, bột màu, lọc nước, vật liệu xây dựng và thép, cacbon,…
8	CaCO3 (Cacbonat canxi)	- Hợp chất màu trắng - Ứng dụng nhiều trong y tế như làm chất bổ sung canx, chất khử chua,... -  Là 1 thành phần trong hoạt hóa vôi công nghiệp
9	Mg(OH)2  (Oxit magie)	- Là một oxit của magie - Ứng dụng vào việc tạo các hợp kim nhôm – magie trong sản xuất vỏ đồ hộp, các thành phần cấu tạo ô tô, máy móc.

 

Màu trắng là màu phổ biến nhất của các chất kết tủa

5. Ứng dụng của các phản ứng kết tủa

• Các phản ứng kết tủa được ứng dụng nhiều trong làm chất tạo màu. 
• Trong xử lý nước thải, người ta ứng dụng các phản ứng kết tủa để loại muối ra khỏi nước.
• Trong phân tích định tính các phản ứng kết tủa dùng để xác định các cation/ anion có trong muối.
• Được dùng để phân lập các sản phẩm của phản ứng trong quá trình workup.
• Ứng dụng trong ngành luyện kim, dùng quá trình kết tủa để để tạo các hợp kim có độ bền cao.

Các phản ứng kết tủa được ứng dụng nhiều trong ngành luyện kim

6. Cách để phục hồi một chất kết tủa

Có 3 phương pháp thường được dùng để phục hồi các chất kết tủa khi cần:

• Lọc: Quá trình lọc sẽ đưa dung dịch chứa kết tủa đổ lên bộ lọc. Cặn lắng đọng trên bộ lọc trong lúc chất lỏng đi qua nó là lý tưởng nhất. Có thể rửa sạch vật chứa và đổ vào bộ lọc để hỗ trợ quá trình phục hồi. Quá trình luôn có một phần kết tủa bị hao hụt do hòa tan vào chất lỏng, hoặc dính vào phương tiện lọc.
• Ly tâm: Đây là phương pháp phù hợp cho khối lượng mẫu nhỏ. Khi dùng phương pháp ly tâm thì cặn rắn phải đặc hơn chất lỏng, dung dịch sẽ được quay nhanh. Có thể thu được các hạt bằng cách đổ chất lỏng ra ngoài. Phương pháp này thường ít hao hụt hơn lọc.
• Gạn: Phương pháp này có thể được dùng với toàn bộ dung dịch hoặc sau khi đã ly tâm. Lớp chất lỏng sẽ được gạn/ hút khỏi cặn. Một vài trường hợp đặc biệt, bổ sung thêm dung môi vào để tách dung dịch khỏi kết tủa.

Có 3 phương pháp thường được dùng để phục hồi chất kết tủa là lọc, gạn, ly tâm

Trên đây là kiến thức thú vị về chất kết tủa và cách nhận biết chúng mà Shoplab muốn cung cấp tới bạn đọc. Nếu còn điều gì thắc mắc hay muốn chia sẻ thêm bất cứ vấn đề nào liên quan, hãy liên hệ ngay với ShopLab qua hotline 0856 663 669 hoặc nhắn tin tại website ShopLab.vn để chúng tôi có thể hỗ trợ giải đáp sớm nhất cho bạn nhé!